Öncelikle bir tanım verelim: Art deco, 1925'te Paris'te başlayan bir sanat akımı. Görsel motiflerinde daha çok geometrik şekiller, kıvrımlar, zikzaklar ve aerodinamik formlar taşır (1). Türkiye'de en önemli mimari örneklerinden biri Ankara Garı (2).
 |
Ankara Garı, 2008.
|
*Başkent'in girişi niteliğinde olması istenen garın, yerli bir mimar tarafından tasarlanması istenir ve bu iş Bayındırlık Bakanlığı'nda çalışan mimar Şekip Akalın'a verilir. Kendisi devlet desteğiyle Almanya'ya ziyarette bulunur ve en çok Stuttgart'daki garı beğendiği de söylenir. Almanlardan sadece teknik destek alınarak yapılan hem modern hem de geleneksel özellik taşıyan garımız 1937 yılının Ekim ayında açılır (3)
*Ulusalcı-devletçi yapı: Binanın tasarım aşamasında ve yapımında, teknik destek dışında bütün aşamalarda ülkedeki kişiler çalışmıştır. Binanın büyüklüğü, dönemin maddi zorluklarına rağmen devletin gücünü temsil eder. Hatta Mimarlar Odası Ankara Şubesi söyleşilerinde, binanın logosunda bulunan kartal simgesinin de yine devletin gücünü temsil etmekte olduğunu belirtilmiş. Binanın anıtsallığı, büyüklüğü, kartal simgesi, mimar Şekip Bey'in Nazi mimarisinin hakim olduğu dönemde gitmesine de bağlanıyor (3).
 |
 |
*Sorunlar:
Mimarlar Odası Ankara Şubesi söyleşisinde Prof. Dr. Yıldırım Yavuz,
-yapıların çok kötü kullanıldığını,
- yeterli bakım ve onarım yapılmadığını,
-yeni eklenen mobilya seçimlerinin estetik ve uyum kaygıları taşınmadığını,
-özgün malzemeyi zedeleyen ve binanın görünümünü bozan tabela kirliliğini belirtmiş (3).
*Binanın ferah olmasını, N.Hikmet de şiirindeki bir dize ile destekliyor: "Ankara Garı temizdir, rahattır ve bilhassa yenidir/ Fakat mermerlerin aydınlığı..."
Varan I: Ankara'da mimarisi güzel olan bir garımız var sorunlar olsa da di mi :)
Varan II: Mimar Şekip Bey'in adı bu proje dışında bir yerde olmamış ve kendisi "memur-mimar" olarak tanımlanıyor(4). Bu tanımlamayı okuduktan sonra kendisini nedense kendi halinde bir Ankara memuru olarak hayal ettim. Bir kütüphaneye uğrayınca kendisi hakkında araştırma yapmak istiyorum.
Varan III: Bu garda birçok anısı olan ünlü, ünsüz kişiler ve bu anıların yer aldığı kitapları da okumayı dört gözle bekliyorum.
Varan IV: Sizde de olur mu bilmem ama böyle nedense devlet görevlendirmesi ile yurtdışına giden her memura ayrı bir sempati besliyorum. Belki Raif Bey'den dolayıdır. Keşke onların bir anı defteri olsaydı. Düşünsenize Ankara Garı'nda bir nazi mimari esintisi getirmiş farkında olmadan memur-mimarımız.
Varan V: Bu bilgilerden sonra N.Hikmet'in şu dizelerini okuyun bence,
Ankara Garı’na bahar:
İstasyon polisinde artan gizli bir telaşla,N.Hikmet-Memleketimden İnsan Manzaraları
üçüncü mevki bekleme salonunda köylü yapı işçileriyle
ve büfesinde göbekli bir marula benzeyen İstanbul hasretiyle gelir.
Ankara Garı temizdir, rahattır ve bilhassa yenidir.
Fakat mermerlerin aydınlığına rağmen
anlatılması öyle zor (yahut öyle kolay) bir şey vardır ki rüzgarında
bağrışılmaz, koşuşulmaz, yüksek sesle gülüşülmez Ankara Garı’nda.
O kadar ki
Kalkacak tirenlerini ses-büyütenlerle haykırdığı zaman
Boş bulunursa insan
Şaşırır, başka bir dünyadan sesleniyorlarmış gibi.
Kaynaklar:
Resimler:
1-http://gds.parkland.edu/gds/!lectures/history/1925/artdeco.html
2-http://tr.wikipedia.org/wiki/Art_deco
3- Bina kimlikleri Söyleşileri 1. Ankara Gar Kompleksi (Mart 2009). http://www.mimarlarodasiankara.org/index.php?Did=3623
4-Serpil Özaloğlu (2008). “Mimarlığın Aktörleri, Türkiye 1900–2000” Kitabı Üzerine Bir Değerlendirme. http://www.mimarlarodasi.org.tr/mimarlikdergisi/index.cfm/index.cfm/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=289&RecID=1687
2008 Ankara resmi: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Ankara_Gar%C4%B1.jpg
Diğer siyah-beyaz resimler: http://e40003.me.metu.edu.tr/Ankara/ (Ergin Tönük). Ergin Tönük koleksiyonu, 1939.
Şiir: Memleketimden İnsan Manzaraları, Nazım Hikmet (2006). YKY.
